Nowy rok to dobry moment, aby zacząć prowadzić swój dziennik empatii. Jak zacząć i co wybrać, żeby dziennik empatii nam służył, czyli, żeby był prowadzony codziennie. Jak również wybrać to, co wspiera życie w duchu Porozumienia bez przemocy. A przede wszystkim co nam wzbogaci życie.
Czy do prowadzenia dziennika empatii potrzeba specjalnych narzędzi? Oczywiście, że nie. Wystarczy notes i coś do pisania. To rozwiązanie daje nam możliwość kształtowania stron i miejsc na zapiski tak, jak potrzebujemy. Możemy sami dobrać miejsce wpisania daty, faktu, uczuć, potrzeb i próśb/strategii. Jest to rozwiązanie nisko budżetowe, do sprawdzenia, czy z dziennikiem nam po drodze. Jednakże czystka kartka może nie motywować na dłuższą metę. A o estetykę zapisów i wyglądu stron dbamy sami. Dla jednych z nas będzie to plus, dla innych demotywujące. Warto więc to przemyśleć, co nas wspiera. Dziennik bowiem pokazuje swoją wartość nie po jednym, kilku wpisach, ale kilkunastu, kiedy możemy przekrojowo sprawdzić np. najczęściej wymieniane przez nas potrzeby.
Miejsca do rejestracji potrzeb
Na polskim rynku znajdziemy również różnego rodzaju miejsca, gdzie możemy przyglądać się swoim potrzebom. Jedno z takich miejsc to np. „Potrzebnik” Agnieszki Skowrońskiej. To codzienny planner układający w tydzień po tygodniu refleksje nad daną potrzebą. Mamy tutaj pewną strukturę, wpierającą wgląd w określoną potrzebę i jej strategie. Ciekawe są też odniesienia do tego, z jaką potrzebą dana potrzeba może być w nierównowadze (np. potrzeba autonomii a potrzeba więzi i bliskości). Trzeba jednak dodać, że Porozumienie bez przemocy dla autorki „Potrzebnika” jest punktem wyjścia, a nie sednem. Na liście potrzeb znajdziemy też potrzeby mogące zaskoczyć klasyków NVC, np. „opieki nad innymi”. I chociaż mamy tu sporo miejsca na refleksję o potrzebach, nie ma tu miejsca na typową empatię.
Empatię możemy praktykować również przez swoje telefony. Pomoże nam w tym, wyprodukowana w 2017 roku przez 4 Needs Projekt aplikacja „Dziennik potrzeb”. Tutaj empatia jest prowadzona w formie ścieżki w 5 krokach: opis sytuacji, opis naszych myśli w związku z tą sytuacją, opis odczuć w ciele, uczucia i potrzeby. Dwa pierwsze kroki są opisowe, możemy tam wpisać albo nagrać dowolne treści. Kolejne trzy wybieramy z wcześniej przygotowanych list. Zapis ścieżki trwa naprawdę krótko, dlatego faktycznie – jak piszą autorzy – da się zrobić empatię w 5 minut. Dodatkowo aplikacja pokazuje zestawienie potrzeb zaznaczonych ze ścieżek, dzięki czemu możemy mieć zestawienie najczęściej wymienianych przez nas potrzeb. To, czego brakuje w tej aplikacji, i da się to odczuć po dłuższym stosowaniu, to marshallowskiego 4 kroku, czyli prośby/strategii. Praktycy empatii wiedzą, że już dotarcie do potrzeby daje nam ulgę i jeśli szukamy empatii, ponieważ chcemy oddechu, ulgi itd., to aplikacja Dziennik potrzeb na pewno nam pomoże. Jeśli jednak chcemy świadomie podnieść jakość swojego życia, potrenować formułowanie próśb, czy poszukiwać innych strategii, to może nam później wspomnianego kroku brakować.
Duolingo w duchu NVC
Bardzo ciekawym projektem zakorzenionym w NVC jest tworzona aplikacja Empatify. Aplikacja będzie zawierała nie tylko codzienną, ekspresową empatię, ale i pogłębione procesy, w tym… transformację konfliktu. Jak wskazują autorzy aplikacji z Gustawem Choroszyńskim na czele, to ma być takie Duolingo z NVC z Wikipedią strategii. Aplikacja ma też łączyć w empatyczną społeczność. Obecnie Empatify jest na etapie zaawansowanych testów i lada moment odbędzie się jej premiera.
Dziennik w certyfikacji trenerskiej
Autorki „Itinerarium” wymieniają trzy propozycje dzienników wspierających proces empatii. Jako pierwszy podają dziennik Roberta Gonzalesa, trenera NVC, praktyka współczującego życia. Zarówno przykład w „Itinerarium”, jak i przykład podany na stronie europejskiego assessmentu NVC podaje proces wnikliwego wglądu w siebie. W szczególności Gonzales zachęca do uchwycenia swoich procesów i szakali, a także przejść transformację na przyszłość. Na dziś nie znalazłam polskiego wydania dziennika Gonzalesa.
Bridget Belgrave trenerka NVC proponuje przyglądać się swoim szakalom i żyrafom. Dziennik ten pozwala notować wewnętrzne dialogi, jakie mówimy do siebie, ale również – jeśli będziemy odpowiednio czujni – dialogi prowadzone na zewnątrz. O tym, jak może wyglądać taki dziennik, możemy zobaczyć na stronie NVC Rising, gdzie zaprezentowano dziennik żyrafy i szakala opracowany na podstawie materiałów Belgrave.
Trzeci typ dziennika wymieniony w „Itinerarium” to dziennik wdzięczności. W tym typie dziennika zapisujemy wydarzenia, uczucia i potrzeby, które zaspokoiliśmy poprzez dane wydarzenia. To sposób na zarejestrowanie momentów wzbogacających życie nasze i innych. Do wdzięczności również odwołuje się Liv Larsson (zob. np. Liv Larsson, „Wdzięczność. Najtańszy bilet do szczęścia”, Warszawa 2023).
Powrót do źródeł w Dzienniku empatii
W 2023 roku wydałam Dziennik empatii, czyli książkowe lub workbookowe wydanie wspierające proces empatyczny na podstawie 4 kroków Marshalla Rosenberga. Dziennik pozwala na sześć miesięcy pracy z potrzebami. Można rozpocząć w dowolnym momencie pracę, chociaż jeśli zależy nam na estetyce, warto zacząć od początku danego miesiąca, każdy miesiąc bowiem jest oznaczony innym kolorem. W pracy z Dziennikiem prócz kolorowej, pięknej formy, wspierają nas myśli powiązane z Porozumieniem bez przemocy. Więcej o Dzienniku znajdziesz tutaj.
Bibliografia:
Marta Kułaga, Magdalena Malinowska-Berggen, „Itinerarium NVC. Przewodnik dla osób, które chcą dzielić się Porozumienie bez przemocy”, Poznań 2023.
Liv Larsson, „Wdzięczność. Najtańszy bilet do szczęścia”, Warszawa 2023
i strony wymienione w artykule.
